Thám tử tư VDT – Anh ta làm việc bí mật dưới vỏ bọc là một nickname. Trong thế giới phức tạp của tội phạm điện tử và nạn ăn cắp trực tuyến, nhiệm vụ của nhân viên này, như lời tự sự, là “dọn dẹp một số loại rác rưởi trên Internet”.
Thoạt nghe có vẻ giống như màn giới thiệu tóm tắt về một nhân vật hành động mới của Hollywood nhưng Mr.X là một nhân viên bình thường đang làm việc cho Hiệp hội Phần mềm Anh (BSA). Anh là thành viên của đội thanh tra do BSA tổ chức với nhiệm vụ tuần tra trên mạng và đưa ra những hành động ngăn ngừa các vụ ăn cắp bản quyền trực tuyến.
Với trên 2 triệu website đang cung cấp phần mềm bất hợp pháp, rõ ràng là ngày làm việc bình thường của Mr.X không thể là một cuộc đi dạo trong công viên. Như mọi nhân viên văn phòng khác, một ngày của anh bắt đầu bằng việc kiểm tra e-mail trong hộp thư điện tử. Anh phải lần theo hàng chục manh mối điều tra mà các cộng tác viên thuộc đủ mọi thành phần xã hội cung cấp, từ cá nhân cho đến các doanh nghiệp và ISP.
| Năm 2003, Hiệp hội phần mềm Anh đã khởi kiện 9.142 doanh nghiệp, xử lý 57.625 cuộc gọi thông báo từ các nguồn tin và tiến hành 7.929 cuộc điều tra liên quan đến nạn ăn cắp bản quyền. |
Việc bùng nổ website kinh doanh phần mềm ăn cắp và sự phổ dụng của hình thức chia sẻ nội dung qua mạng ngàng hàng (P2P) khiến công việc của Mr.X đã vượt quá nhiệm vụ của một thám tử thuần túy. Chính vì thế, họ có sự hỗ trợ của những phần mềm tự động trong việc rà soát Internet và xác định những địa chỉ đáng ngờ. Tuy nhiên, khi quyết định một website hay một phiên đấu giá trực tuyến nào đó có kinh doanh sản phẩm bất hợp pháp hay không thì chả một công cụ nào có thể giúp được ngoài kinh nghiệm và giác quan của con người. Mr.X thừa nhận chính tâm lý con người đóng vai trò then chốt khi làm công việc giám sát các hoạt động xâm phạm bản quyền. “Tôi làm nghề này 5 năm nay, vì thế tôi đã học được cách ứng xử phù hợp trong môi trường này và nhờ đó giành được sự tin cậy ở mức độ nhất định”, Mr.X nói.
Nhiều vụ ăn cắp phần mềm là một phần hoạt động của các băng đảng tội phạm điện tử có tổ chức và những nhóm này thường cố che giấu tên tuổi trên thế giới mạng. Ở mức độ thấp hơn là những diễn đàn của dân chat, chuyên trao đổi và thảo luận về những sản phẩm mới ra đời.
Rất nhiều bằng chứng mà những thanh tra như Mr.X thu thập được đang phục vụ đắc lực cho việc truy tố người phạm tội. Mr.X phối hợp chặt chẽ với người tiêu dùng, doanh nghiệp, luật sư và các cơ quan tư pháp như Trung tâm Chống tội phạm công nghệ cao (Anh) và Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI).
Với một tấm bằng chuyên về công nghệ thông tin và một đầu óc trong sáng vì luật pháp, điều còn lại mà Mr.X cần là lòng kiên trì vì trong công việc này, đôi khi tiến được 2 bước rồi lại bị lùi 3 bước. “Có những lúc mọi việc không đơn giản chút nào. Nhiều lúc tôi vò đầu bứt tai vì mới lúc sáng phát hiện một đối tượng nào đó thì đến chiều hắn đã lặn không thấy sủi tăm”, thám tử trực tuyến thổ lộ.
Với tốc tộ gia tăng các hoạt động trao đổi phần mềm bất hợp pháp như hiện nay, có thể nhiều người sẽ nghĩ rằng công việc của Mr.X giống như tìm một cây kim trong đống cỏ khô. Tuy nhiên, nhiệm vụ của anh tập trung rõ ràng vào 4 loại xâm phạm tác quyền chủ yếu. Thứ nhất là download trực tiếp. Những website cho phép thực hiện điều này thường có đường link để người truy cập tải phần mềm bất hợp pháp thẳng vào máy của họ. Thứ hai là những địa chỉ được thiết kế với vẻ ngoài giống như một trang web thương mại hợp pháp nhưng bên trong lại kinh doanh đồ ăn cắp. Tiếp theo là những website cung cấp các chương trình crack, giúp người sử dụng phá vỡ lớp vỏ bảo vệ phần mềm để khai thác. Cuối cùng là những trang web hợp pháp chuyên về tổ chức đấu giá nhưng lại bán cả sản phẩm ăn cắp, trong đó có phần mềm, phim, nhạc và trò chơi. Công việc của những người như Mr.X còn nặng nề hơn khi mà mạng ngang hàng (P2P) ngày càng trở nên phổ biến, cho phép người ta trao đổi và download đủ thứ không mất tiền.
Tuy nhiên, họ vẫn có những khoảnh khắc tận hưởng niềm vui, mặc dù rất giản dị, sau những nỗ lực của mình. “Có lần, chúng tôi e-mail tới một địa chỉ thương mại điện tử và thông báo rằng họ đang chứa chấp những phần mềm bất hợp pháp. Những người điều hành trang web này đã phúc đáp với lời cảm ơn và giải thích rằng họ hoàn toàn không biết việc này mà chỉ thấy tự nhiên thông lượng mạng của mình bị ‘ngốn’ một cách đáng kể”, Mr.X thổ lộ. “Có quá nhiều thứ đen tối trên không gian ảo và tôi tìm thấy niềm vui khi góp phần làm những điều đó giảm bớt”.
Phan Khương (theo BBC)
Công ty thám tử tư VDT
